Afréttamálafélag Flóa og Skeiða hélt aðalfund sinn í fyrrakvöld. Á árvissum afréttamálafundi í ágúst í fyrra setti félagið sér nýjar samþykktir um sína starfssemi og var þetta fyrsti aðalfundurin sem haldin er samkvæmt þeim.

Ég var talsmaður þess og lagði það til á sínum tíma að félagið setti sér nánari samþykktir til þess að starfa eftir en fram til þessa starfaði félagið eingöngu eftir óljósum tilmælum í fjallskilasamþykkt fyrir Árnessýslu austan vatna nr 408 /1998. Með sameiningu sveitarfélaga á svæðinu höfðu aðstæður líka breyst frá því að fjallskilasamþykktin var samþykkt og ýmislegt í þeim sem varla átti við lengur.
 

Samkvæmt nýjum samþykktum skal Afréttamálafélagið halda tvo afréttarmálafundi á ári hverju. Fyrri  fundin skal halda fyrir 1. maí þar sem m.a. reikningar síðast liðins árs eru afgreiddir og fjárhagsáætlun  ársins samþykkt. Seinni fundurinn er svo haldinn í ágúst þar sem raðað er í leitir og tilhögun smölunnar og rétta er ákveðin. Á fundunum fara fullrúar sveitarfélaganna sem standa að félaginu með atkvæðisrétt . Fulltrúarnir eru alls átta og koma 4 frá Flóahreppi. Sveitarfélagið Árborg skipar tvo og Skeiða-og Gnúpverjahreppur tvo.


Myndin er tekin í réttunum s.l. haust þegar verið er að leggja af stað heim á leið.   

Eitt af þeim verkefnum sem mest hafa vaxið hjá sveitarfélögum á síðustu árum er sorphirða og sorpeyðing. Frá árinu 1995 hafa sunnlendingar getað losnað við allt sitt sorp á til þess að gera ódýran hátt í Kirkjuferjuhjáleigu þar sem það hefur verið urðað. En 1. desember s.l. var þessum sameiginlega urðunarstað sveitarfélaganna á Suðurlandi lokað samkvæmt samkomulagi við Sveitarfélagið Ölfus frá árinu 2004. Síðan þá hefur ruslinu verið ekið til Reykjavíkur þar sem það hefur síðan verið urðað í Álfsnesi.  Kosnaður hefur stórlega aukist bæði vegna lengri flutninga og mikið hærri kosnaðar við urðunina.

Þessi staða sem nú er komin upp hefur verið fyrirsjáanleg í tæp 6 ár og því nokkur aðlögunartími fyrir sveitarfélögin að bregðast við. Sveitastjórn Flóahrepps fór snemma á þessu kjörtímabili að velta fyrir sér hvernig best væri að sporna við þessum kostnaðarauka og vaxandi umhverfisskaða sem sífeld aukning á sorpi vissulega er.
 

Niðurstaðan varð sú að taka hér upp í samvinnu við Íslenska Gámafélagið þriggja tunnu sorpflokkunarkerfi. Kerfið sem byggir á þátttöku íbúa svæðisins hefur gengið mjög vel og sá árangur sem að var stefnt hefur náðst.  Ávinningur er margvíslegur og má t.d. nefna:

• Sorp sem þarf að urða hefur minnkað um meira en helming í sveitarfélaginu.
• Það sorp sem er urðað er ekki bara minna að magni heldur líka minna umhverfisspillandi.
• Nýtanleg efni og verðmæti sem áður voru urðuð eru endurnýtt.
• Aukin nýting dregur úr sóun á allskonar efnum sem viðgengist hefur lengi.
• Þátttaka íbúa í sorpflokkun eykur vitund þeirra í þessum málum.
• Aukin vitund neytenda í úrgansmálum hefur áhrif á neyslu og gæti minkað framleiðslu á sorpi.

Ýmislegt fleira jákvætt væri hægt að nefna í þessu sambandi en ég er mjög stoltur af þessu frumkvæði sem íbúar Flóahrepps hafa tekið í þessum málum.

 Á því svæði sem nú heitir Flóahreppur hafa verið reknar sameiginlegar dreifiveitur fyrir neysluvatn í hátt í fjörutíu ár. Um gríðalega mikla og stórhuga framkvæmd hefur verið að ræða á sínum tíma fyrir þau þrjú sveitarfélög sem þá voru hér starfandi. Ekki þarf að efast um það að þessi framkvæmd skipti sköpum fyrir allt samfélagið hér á sínum tíma og þær hafa skilað samfélaginu miklu á þessum áratugum sem þær hafa verið starfandi.

Í flestum tilfellum hafa þessar vatnsveitur reynst vel og eru í fullu gildi enn í dag. Töluverð breyting hefur samt orðið meðal neytenda og vatnsnotkun aukist á hvern íbúa hér eins og annarsstaðar. Í upphafi virðast menn þó hafa haft þá framsýni að dreifikerfið hefur í flestum tilfellum getað annað viðbótarnotkunn og nýjum notendum. Ljóst er samt að á ákveðnum stöðum er afkastageta veitunnar að verða of litil.

Þau vandamál sem helst hafa komið upp í rekstri þessara veita eru m.a. bilanir á veitunni. Lekar hafa á sumum svæðum verið þrálátir og kostnaður nokkur við lekaleit og viðgerðir. Vandamál við vatnslindirnar hafa einnig komið upp. Vatnsborð í þeim hefur lækkað í þurrka tíð og einnig hafa jarðskjálftar haft áhrif á lindirnar. Í einhverjum tilfellum hafa óhreinindi greinst í vatninu og í verstu tilfellum hefur gerlafjöldi farið yfir viðmiðunarmörk heilbrigisyfirvalda.. Þegar það hefur komið upp hefur það verið rakið til yfirborðsmengunar í "Urriðafosslind". Sú lind var virkjuð fyrir Stokkseyri á sínum tíma. Eftir að ný aðveita fyrir Stokkseyri frá Selfossi var tekin í gagnið hefur Urriðafosslind eingöngu verið notuð til þess að koma í veg fyrir vatnsleysi í miklum þurrkum.   

Í aðdraganda síðustu sveitarstjórnarkosninga var nokkuð rætt um að úrbætur þyrfti að gera  á vatnsveitunni. Það vandamál sem helst var verið að benda á var þrýstingsleysi á vatnsveitunni í efsta hluta sveitarfélagsins þ.e.í hluta af gamla Hraungerðishreppnum og á efstu bæjum í gamla Villingaholtshreppnum og á sumarhúsasvæðunum í Merkurhrauni, Merkurlaut og í Mörk.  Til þess að bregðast við þessu hefur verið sett upp dæla við "Samúelslind" í Þingdal. Í fyrstu var keyrð þarna dísel rafstöð og komið fyrir bráðabirgða dælu en nú er búið að fá þarna rafmagn með heimtaug frá RARIK og koma fyrir varanlegri dælu með stýribúnaði sem heldur uppi jöfnum þrýsingi á veitunni. Jafnframt því var lindin fóðruð upp og tengingar allar endurnýjaðar.
 

Á síðasta ári var gerð umfangsmikil bilanaleit á veitunni. Það skilaði heilmiklum árangri og hefur viðgerð farið fram á veitunni á ýmsum stöðum. Vatnsveitan hafði í þessari vinnu aðgang að sérstökum rennslismæli sem mælir rennsli í lögnunum með nemum sem settir eru utan á þær. Þessi mælir hefur reynst mjög vel í þessarri bilanaleit þar sem með honum er hægt að mæla rennslið hvar sem er á lögnunum og rekja sig að bilunum.

Jafnframt þessu hefur sveitartjórn Flóahrepps leitað samstarfs við önnur sveitarfélög um vatnsöflun. Markmið sveitarstjórnar í þeirri vinnu er að tryggja að veitan hafi alltaf aðgang að fyrsta flokks neysluvatni á sem öruggastan hátt. Horft hefur verið til þess að geta sótt vatn á öflugri vatnstökusvæði en hægt er að finna hér innansveitar og með vatnsverndarsvæði utan byggðar við rætur hálendis eða fjalla. Hér er um mikið öryggisatriði að ræða og horft hefur verið til framtíðar í allri þessarri vinnu.

Það hefur ýmislegt gengið brösulega hér í þessu þjóðfélagi á undanförnum árum. Það sjónarmið var hér allsráðandi að hin svo kölluðu markaðslögmál myndu leysa hér öll vandamál. Farið var offari í því að einkavæða hinar ýmsu stofnanir og fyrirtæki sem áður voru í eigu samfélagsins í þeim tilgangi að koma hér á samkeppni sem allir áttu að græða á. Því var að minstakosti haldið fram á þessum tímum og almennigur beið spenntur eftir  öllum þessum ágóða.  

Í dag er nú komið í ljós að ekki voru allar þessar aðgerðir til fjár fyrir hinn almenna borgara og í sumum tilfellum sitjum við uppi með mjög bregað umhverfi sem allir tapa á. Í gærmorgun hittum við Margrét sveitastjóri, Kristján Möller samgöngu- og sveitastjórnarráðherra m.a. til þess að ræða möguleika á að koma á betri tölvutengingum hér í sveit. Kristján var kominn hér austur fyrir fjall til þess að hitta forsvarsmenn fangelsins á Litla Hrauni en þeim er umhugað að fá betri nettengingar vegna fangelsisins sem verið er að koma á legg í Bitru hér í sveit. Það hefur nefnilega komið í ljós að vegna þess að Bitra er hvorki staðsett í fjölmennu þéttbýli eða lengst inn í afdal þá er ekki hægt að bjóða upp á öflugar nettengingar nema fyrir margfaldann þann kostnað sem aðrir aðilar með svipaða þjónustu þurfa að borga. Þetta er einmitt það hlutskipti sem íbúar í Flóahreppi hafa þurft að búa við.

Vegna samkeppnissjónarmiða telur Síminn sig ekki geta boðið upp á öflugri tölvutengingar eins og ADSL hér í sveit nema þjónustan standi undir sé innan svæðisins. Mér skilst að sem markaðsráðandi fyrirtæki telji þeir sig ekki meiga deila þessum kostnaði á önnur viðskipi sín á öðrum þéttbýlli og arðsamari svæðum vegna þess að þá væru þeir að misnota stöðu sín gagnvart minni fyrirtækjum sem hér bjóða þjónustu. Værum við stödd í einangruðum afdal inni á afrétti þá er til reiðu fjármagn í opinberum sjóði til þess að greiða þennan kostnað vegna þess að þar eru engin önnur fyrirtæki að reyna fyrir sér með viðskipti.

Mér  finnst þessi staða ekki ásættanleg fyrir íbúa Flóahrepps. Það þarf að komast út úr þessu á einhvern hátt þannig að íbúar landsins sitji við sama borð allstaðar. Mér finnst þetta galin hugmyndafræði að íslendingar séu að leggja í kostnað við að reka fjölda dreifikerfa og nettenginga með misjöfnum árangri og verja það með þessum hætti.

Þetta er svo sem ekki eitthvað sem var að koma í ljós í gærmorgun. Sveitastjórn Flóahrepps hefur reynt að beita sér í þessu málum. Þetta hefur verið tekið upp í samtölum við síma- og fjarskiptafyrirtæki. Einnig höfum við bent á þetta við ráðherran áður og við þingmenn kjördæmisins. Nú þegar fangelsisyfirvöld hafa átta sig á þessu óréttlæti og gengið í lið með okkur í þessari baráttu er spurning hverju það breytir.